Ministerstwo Finansów ustawą z dnia 15 grudnia 2017 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018, poz. 62) wprowadziło mechanizm podzielonej płatności. Jego celem jest uszczelnienie systemu VAT oraz zapobieganie unikaniu płaceniu podatku VAT. Split payment jest nieobowiązkowy. Przedsiębiorcy nie są zobligowani ustawowo do jego stosowania. Jednakże konstrukcja przepisów sprawia, że ze względu na dbałość o wypłacalność firmy (bez przymusu prawnego) będą musieli go stosować.
Split payment
Split payment, czyli mechanizm podzielonej płatności, zaczął obowiązywać od 1 lipca 2018 roku. Mechanizm ten od kilku lat jest już stosowany między innymi we Włoszech, Czechach czy Turcji. Polska propozycja tego mechanizmu jest jednaj nieco odmienna, dlatego też jest on mocno analizowany i śledzony przez całą Unię Europejską.
Split payment dotyczy całego sektora B2B, podmiotów sektora publicznego oraz transakcji w PLN związanych z VAT (przelewy z i na rachunek rozliczeniowy prowadzony w PLN). Cały mechanizm został tak pomyślany, by w jak najmniejszym stopniu ingerować w obecne działania przedsiębiorców. Nic się nie zmienia w kwestii wystawiania faktur – zmiany dotyczą obszaru regulowania płatności. Na split payment musiały się najbardziej przygotować banki i działy księgowe. O zastosowaniu split payment decyduje nabywca towarów/usług.
Split payment zakłada, że faktury VAT z tytułu dostawy towarów i/lub świadczenia usług mogą być regulowane jednym przelewem z podziałem płatności na dwie części:
- pierwsza część to wartość sprzedaży netto, która jest odprowadzana na rachunek bankowy dostawcy
- druga część to kwota podatku VAT, która trafia na specjalne subkonto dostawcy, tzw. rachunek VAT.
Środki pieniężne na rachunku VAT mogą być zasilane i wykorzystane na ściśle określone operacje. Do takich operacji należy zaliczyć między innymi przelewy w ramach spółki, do Urzędu Skarbowego oraz między kontrahentami. W obrocie gospodarczym numer rachunku VAT nie funkcjonuje i nie będzie on widoczny na wystawianych fakturach. Za prawidłowe rozdzielenie kwot na rachunkach bankowych odpowiedzialny jest bank, dlatego istotny jest komunikat przelewu, który powinien się składać z takich elementów jak:
- numer rachunku odbiorcy
- kwota brutto
- kwota VAT
- numer faktury
- NIP
Korzyści wynikające ze split payment
Jak już wspomniano, mechanizm podzielonej płatności nie jest obowiązkowy, jednak ustawodawca przewidział szereg korzyści dla przedsiębiorców, którzy zdecydują się dobrowolnie przejść na proponowany mechanizm. Przedsiębiorcy tacy mogą liczyć na:
- brak sankcji podatkowych
- szybszy zwrot podatku
- brak solidarnej odpowiedzialności
- brak podwyższonych odsetek
- obniżenie podatku VAT do zapłaty
Ponadto za plusy tej instytucji należy uznać bezpieczniejsze pozyskanie kontrahenta oraz zwiększenie świadomości zarządzania płynnością finansową firmy.
Mechanizm podzielonej płatności jest novum w polskim świecie przedsiębiorców, dlatego też trudno jednoznacznie stwierdzić, jak będzie się on zachowywał w praktyce. Eksperci wskazują, że instytucja split payment może nieść ze sobą takie zagrożenia jak:
- zamrożenie środków dla podatników, którzy rozliczają się w systemie kwartalnym
- nieprawidłowo realizowane przelewy split payment skutkujące zamrożeniem pieniędzy
- pojawiające się okazje do nadużyć (np. zapłata samego VAT w split payment i zaleganie z pozostałymi podatkami)
- nabywcy mogą opłacać jedynie kwotę VAT a nie wartość całej faktury
- komplikowanie procedur płatności
Jak się przygotować do mechanizmu podzielonej płatności?
Firmy, które chcą być gotowe na stosowanie split payment powinny:
- Upewnić się, że został założony dedykowany rachunek VAT (banki są zobowiązane do założenia rachunku dedykowanego obok rachunku firmowego, jednak warto się dodatkowo upewnić). Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą powinny sprawdzić, czy korzystają z konta oszczędnościowo-rozliczeniowego (prywatnego) czy z rozliczeniowego (firmowego). Jeśli nie posiadają konta firmowego to nie zostanie założony rachunek VAT. Założenie konta jest darmowe a dodatkowe opłaty mogą wystąpić przy okazji wyciągów bankowych. Banki ustawowo są zobowiązane do informowania wyłącznie o saldzie tego rachunku.
- Sprawdzić, czy została wprowadzona do systemu finansowo-księgowego aktualizacja niezbędna do prawidłowego rozliczania faktur według nowych zasad i dostosować obsługę faktur, zleceń i przelewów do nowych wymagań.
- Pamiętać, że to nabywcy decydują o wyborze rozliczenia w split payment, dlatego należy poinformować stałych kontrahentów o gotowości na rozliczenia w ramach mechanizmu podzielonej płatności.
Na rachunek VAT mogą zostać wpłacane środki pochodzące wyłącznie z:
- zapłaty odpowiadającej kwocie podatku VAT płaconej dostawcy towarów lub usługodawcy w ramach mechanizmu podzielonej płatności
- wpłaty kwot podatku VAT przez podatników, o których mowa w art. 103 ust. 5a ustawy o VAT (WNT paliw silnikowych) na rzecz płatników, o których mowa w art. 17a tej ustawy, przy użyciu komunikatu
- dokonania płatności z rachunku VAT posiadacza rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku.
Co ze zwrotem VAT-u?
Kwota VAT będzie mogła zostać zwrócona w przypadku:
- wystawienia faktury korygującej zmniejszającej podstawę opodatkowania (gdy do faktury pierwotnej zastosowanie miał mechanizm podzielonej płatności)
- zwrotu przez urząd skarbowy.
Kwoty, które trafią na dedykowany rachunek VAT będzie można:
- wykorzystać na uregulowanie rozrachunków VAT z kontrahentami (kwoty VAT z faktur VAT)
- rozliczyć się z Urzędem Skarbowym (płatności podatku VAT)
- przekazać VAT w ramach tej samej spółki (przekazanie pomiędzy rachunkami VAT w tym samym banku)
Dotychczas rozliczenia VAT z Urzędem Skarbowym opierały się na zwrocie trwającym 60 dni (z możliwością przedłużenia do 180 dni). Niektóre podatki, np. CIT płacone będą z rachunku bieżącego, tak jak miało to miejsce dotychczas. Zmienia się natomiast procedura zapłaty kwoty VAT – zlecenia zapłaty kwoty VAT następuje z rachunku bieżącego w następujący sposób – bank:
- sprawdza środki na rachunku VAT
- przeksięgowuje środki z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy
- wykonuje przelew z rachunku rozliczeniowego do Urzędu Skarbowego
Zwrot VAT w ciągu 60 dni będzie następował tak jak obecnie, na rachunek bieżący. Przyspieszony zwrot VAT w ciągu 25 dni jest możliwy, jednak należy pamiętać, iż zwrócone środki VAT trafią na wprawdzie na konto rozliczeniowe, lecz bank przeksięguje je od razu na rachunek VAT.
Istnieje możliwość „odvatowienia” środków na koncie. Przedsiębiorca musi się w tym celu zwrócić do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego z prośbą o wydanie postanowienia w tej kwestii. Po wydaniu postanowienia zostanie ono przesłane drogą elektroniczną do banku, wówczas z rachunku bieżącego na rachunek VAT zostaną przeksięgowane środki do wysokości salda.
